Küresel Sosyal Sorumluluk Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması*

Abstract

Günümüzde karşı karşıya kalınan çevre kirliliği, ozon tabakasının incelmesi, küresel ısınma, nükleer facialar, savaş ve çatışmalar gibi küresel sorunların çoğu insan kaynaklı problemlerdir. Sadece insanları değil tüm doğayı ve canlıları etkileyen bu tür sorunların hem kaynağı hem de çözümü insandır. Bireyleri küresel sorunların çözümüne yöneltecek ve bu doğrultuda harekete geçirecek unsurlardan en önemlisi, bireylerin kendilerini bu durumdan sorumlu hissetmeleridir. Bu bağlamda bu araştırmada sorumluluk küresel bir bağlamda ele alınacaktır. Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel sosyal sorumluluk düzeylerini ölçmeye yönelik geliştirilen ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Küresel sosyal sorumluluk ölçeğinin geliştirilmesi amacıyla öncelikle ilgili literatür (Berkowitz ve Lutterman, 1968; Ercan, 2009; Nakamura ve WatanabeMuraoka, 2006; Öcal, Demirkaya ve Altınok, 2013; Önal, 2005; Starret, 1996) taranmış ardından sosyal sorumluluğu küresel boyuta taşıyacak evrensel değerler (Braithwaite ve Law 1985; Akt: Starret, 1996; Eisenberg 1986; Akt: Starret, 1996; Schwartz, 1992) göz önüne alınarak ölçek maddeleri oluşturulmuştur. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucu ölçeğin dört boyutlu bir yapı sergilediği bulunmuştur. Ölçeğin güvenirliğine ilişkin bulgular için Cronbach Alfa katsayıları hesaplanmış ve ölçeğin tamamında .89, ilk alt boyutunda (Eyleme Dönük Sorumluluk) .88, ikinci alt boyutunda (Ekolojik Sorumluluk) .74, üçüncü alt boyutunda (Özgeci Sorumluluk) .77 ve dördüncü alt boyutunda (Ulusal Sorumluluk) ise .73 bulunmuştur.

Today, global issues such as environmental pollution, destruction of ozone layer, global warming, nuclear disasters, wars and conflicts are all man-made problems. Both the reasons and the solutions of these problems which have been affecting mankind, nature and other creatures are in the hands of people. The most important factor that will canalize and impel people about the solution of global problems is to feel responsible as individuals. So, in this study responsibility will be discussed globally. The purpose of this study is to examine validity and reliability of the scale which has been developed to evaluate social responsibility levels of social studies prospective teachers. Firstly, related books and articles (Berkowitz and Lutterman, 1968; Ercan, 2009; Nakamura and WatanabeMuraoka, 2006; Öcal, Demirkaya and Altınok, 2013; Önal, 2005; Starret, 1996) are studied in order to develop the social responsibility scale and then the scale items are created according to universal values (Braithwaite and Law 1985; Akt: Starret, 1996; Eisenberg 1986; Akt: Starret, 1996; Schwartz, 1992) which provide to examine social responsibility globally. In accordance with the results of exploratory factor analysis, it is concluded that the scale has a four-dimensional form. Cronbach Alpha coefficients are calculated for the findings related to the reliability of scale and it is .89 for the whole scale, .88 for the first sub-dimension (Action Oriented Responsibility), .74 for the second subdimension (Ecological Responsibility), .77 for the third sub-dimension (Altruist Responsibility), .73 for the fourth sub-dimension (National Responsibility).