Çok ölçütlü veri zarflama analizi modeli için ağırlıklı hedef programlama yaklaşımı ile bilgi sistemi önerisi ve bir uygulama

Abstract

Günümüzün rekabet ortamında işletmeler kaynaklarını doğru şekilde kullanmalı, sürekli kendilerini iyileştirmeli ve verimli çalışmalıdırlar. İşletmelerin ve işletmeler içerisinde aynı koşullar altındaki birimlerin birbirlerine göre performanslarının değerlendirilmesi, mevcut durumu görebilmek ve gerekli noktalarda uygun iyileştirmeleri yapabilmek adına önemlidir. Performans değerlendirmesinde sık kullanılan yaklaşımlardan birisi Veri Zarflama Analizidir. Veri Zarflama Analizi, aynı amaçlara sahip karar birimlerinin göreli etkinliğini hesaplayan doğrusal programlama tabanlı bir yaklaşımdır. Veri Zarflama Analizi modeli için birçok yaklaşım geliştirilmiş olup, çok amaçlı karar verme problemlerinin çözüm yaklaşımlarından Hedef Programlama da bunlardan biridir. Hedef Programlama, karar vericilere karar alma sürecinde birçok amacı bir arada değerlendirme olanağı tanımaktadır. Bu çalışmada bir otomotiv yan sanayisinde ele alınan projelerin değerlendirme sürecinde öncelikle klasik Veri Zarflama Analizi, ardından çok ölçütlü veri zarflama analizi modeli için ağırlıklı hedef programlama yaklaşımı kullanılmıştır. Projelerin etkinliklerinin periyodik olarak değerlendirilebilmesi ve yeni projelerin ya da koşulların da değerlendirmeye katılabilmesi amacıyla da bir bilgi sistemi önerilmiştir. Proje değerlendirme sürecinde iki girdi ve üç çıktı belirlenerek, işletmede mevcut altı proje analiz edilmiştir. Etkin olan projeler belirlenmiş, etkin olmayan projeler için ise önerilerde bulunulmuştur.

In today's competitive environment, enterprises should use their resources correctly, they should continuously improve themselves and work efficiently. It is important to evaluate the performances of the units under the same conditions in enterprises and enterprises according to each other, to see the current situation and to make appropriate improvements in necessary points. One of the commonly used approaches to performance evaluation is Data Envelopment Analysis. Data Envelopment Analysis is a linear programming-based approach that calculates the relative effectiveness of decision units with the same objectives. Many approaches have been developed for the Data Envelopment Analysis model, and Goal programming using in multi-objective decision making solutions approaches is one of them. Goal Programming gives decision-makers the opportunity to evaluate many objectives together in the decision-making process. In this study, in the evaluation process of the projects worked in an automotive supplier industry, first of all, classical Data Envelopment Analysis followed by weighted goal programming approach for multi-criteria data envelopment analysis model is applied. An information system has also been proposed in order to evaluate the effectiveness of the projects periodically and to include new projects or conditions into the evaluation. In the project evaluation process, two inputs and three outputs were identified and six projects in the enterprise were analyzed. Effective projects were identified and recommendations were made for ineffective projects.