Kamu Okullarında Psikolojik Güçlendirme İle Öğretmenlerin Tükenmişlikleri Arasındaki İlişki

Abstract

Bu çalışmada kamu okullarında psikolojik güçlendirme ile öğretmenlerin tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ayrıca katılımcıların psikolojik güçlendirme ve tükenmişlik ile ilgili görüşlerinin cinsiyet, kıdem, branş, okul türü ve okuldaki öğretmen sayısına göre değişip değişmediği de araştırılmıştır. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örnekleminde, Kütahya il merkezinde görev yapan ve oransız küme örnekleme tekniği ile belirlenmiş olan 340 öğretmen bulunmaktadır. Araştırmanın verileri Psikolojik Güçlendirme Ölçeği (Spreitzer, 1995) ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği (Maslach ve Jackson, 1981) ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler; t-testi, ANOVA ve Pearson Çarpım Moment Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, katılımcılar kamu okullarında psikolojik güçlendirme ile ilgili olarak olumlu bir görüşe sahiptir. Katılımcıların birey merkezli güçlendirme; ilişkisel güçlendirme ve psikolojik güçlendirme ile ilgili görüşleri cinsiyete, kıdeme, branşa, okul türüne ve okuldaki öğretmen sayısına göre değişmemektedir. Katılımcılar düşük düzeylerde tükenmişlik hissetmektedir. Katılımcıların duyarsızlaşma ve kişisel başarısızlık hissi boyutlarındaki görüşleri cinsiyete; kişisel başarısızlık hissi boyutundaki görüşleri kıdeme; duygusal tükenme; duyarsızlaşma ve kişisel başarısızlık hissi boyutlarındaki görüşleri branşa ve okul türüne; duyarsızlaşma boyutundaki görüşleri okuldaki öğretmen sayısına göre değişmektedir. Katılımcıların, birey merkezli güçlendirme ile ilgili görüşleri ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile ilgili görüşleri arasında düşük düzeyde ve ters yönde, kişisel başarısızlık hissi ile ilgili görüşleri arasında ise orta düzeyde ve aynı yönde ilişkiler vardır. Katılımcıların ilişkisel güçlendirme ile ilgili görüşleri ile duygusal tükenme arasında düşük düzeyde ve ters yönde, kişisel başarısızlık hissi ile ilgili görüşleri arasında ise düşük düzeyde ve aynı yönde ilişkiler vardır. Katılımcıların psikolojik güçlendirme ile ilgili görüşleri ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile ilgili görüşleri arasında düşük düzeyde ve ters yönde, kişisel başarısızlık hissi ile ilgili görüşleri arasında ise orta düzeyde ve aynı yönde ilişkiler vardır. Buna göre katılımcıların psikolojik güçlendirme ve alt boyutları ile ilgili olumlu görüşleri arttıkça tükenmişlik düzeylerinde azalma olmaktadır.

In this study, it was aimed to determine the relationship between the psychological empowerment and the burnout of teachers in public schools. In the study, it was also examined whether the participants' opinions on psychological empowerment and burnout varied according to the gender, seniority, branch, school type, and number of teachers in the school. The study was designed in survey model. In the sample of the study, there are 340 teachers who work in the center of Kütahya province and determined by disproportionate cluster sampling technique. Data of the study were collected by using the Psychological Empowerment Scale (Spreitzer, 1995) and the Maslach Burnout Scale (Maslach & Jackson, 1981). Descriptive statistics; t-test, ANOVA and Pearson Product Moment Correlation Coefficient were used in the analysis of the data. According to the findings, participants have a positive opinion about psychological empowerment in public schools. Participants’ opinions on individual-centered empowerment, relational empowerment and psychological empowerment do not vary according to the gender, seniority, branch, school type and number of teachers in the school. Participants feel low levels of burnout. Participants' opinions on the depersonalization and personal accomplishment dimensions vary according to the gender; opinions on personal accomplishment dimension vary according to the seniority; opinions on the emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment dimensions vary according to the branch and school type; opinions on the depersonalization dimension vary according to the number of teachers in the school. There is a low level and in the opposite direction relationship between participants’ opinions on individual-centered empowerment and opinions on emotional exhaustion and depersonalization. However, there is a moderate level and in the same direction relationship between participants’ opinions on individual-centered empowerment and opinions on personal accomplishment. There is a low level and in the opposite direction relationship between participants’ opinions on relational empowerment and opinions on emotional exhaustion but there is a low level and in the same direction relationship between participants’ opinions on relational empowerment and opinions on personal accomplishment. There is a low level and in the opposite direction relationship between participants’ opinions on psychological empowerment and opinions on emotional exhaustion and depersonalization but there is a moderate level and in the same direction relationship between participants’ opinions on psychological empowerment and opinions on personal accomplishment. Accordingly, while the participants’ positive opinions on psychological empowerment and its sub-dimensions increase there is a decrease in the burnout levels of the participants.